Asaasihi Jaamacdi Ugu Horeysyay Aduunka W/Q (Abdiqani Abdirahman)
Waxa ay Faadima Al Fahri, ka soo guurtay iyadoo gabadhyar ah carbtii kasoo hayaanty magaalada ALQAYRAWAAN oo ay u guureen aagaas iyo hawdka Maqrib, waxaanay la dagtay qoyskeedi xiligii u katalin jiray Idiris-ka labaad, ilaa ay ka guursatay oo ay meqaam wanaagsana ku yeelatay deegaankaas, sidoo kale qoyskeeda oo yeeshay hanti aad u farabadan, kadib marka ay shaqo iyo hawlkarnimo badan ay la yimaadeen, wakhtibadan kama so wareegin ilaa u geeriyooday aabaheed iyo saygeeedi mudo kadibana waxa dhintay walaalkii oo iyada adeerkeed ahaa, markaa waxa ay nasiib uyeesheen iyada iyo walaasheed oo la odhan jiray Maryam Bintu Muxamed laguna naanaysi jiray Umu Qaasimoo ahayd gabadhii dhistay Masajid Jaamaca Al Andalus ee kuyaal Faas ee dalka Morocco in ay xoolobadan ay dhaxlaan. Labadii hablood waxa ay arkeen cidhiidhiga kajira masaajidka Qarawayn sidaa darteed ayay jeclaadeen in xoolihii ay ka dhaxleen aabahood in ay kudhisaan masaajidka, una noqota khayr iyo sadaqo waarta.
Waxaana dib loo dhisay masaajidkaas cahdigii dawlada Idiriisyada kuna beegnayd bishii Ramadaan ee sanadii 245 Hij, waxaana ay ku kordhiyeen masaajidka dhulkauu ku fadhiyay oo ay u iibisay beer ku xigtay oo ay ka iibsatay nin kasoo jeeda Hawaara, waxaanay u hurtay hanti aad u farabadan waxaana ay soomanayd ilaa inta dhismaha masaajidka laga dhameenayay, markii la dhameeyey masaajidkana farxad dadrteed kudhex tukatay masaajidka salaatul shukri. Waxaan ay taarikhyahandu sheegaan in aan niis (ciid) iyo biyo ama dhagaxa iyo nuurada lagudhisay masaajidka aan lagasoo qaadin dhul kale ka ay iibsatay mooyaane.
Faadima waxa ay ugu horeysay asaaska macahdka ugu horeyey ee bixiya Darajada Heerka Kowaad (Bachular Degree) laguna dhigan jiray waxbarashada qaybihiisa kala duwan maadi iyo mid diini ahba, oo shaqysa ilaa wakhti xaadirkan loona yaqaano hadda Jaamacadda Qarawayn. Waxaana loo aqoonsaday xaruunta aqoonyahanda dadka kunool agaagarka badda Mediterranean-ka waxaany jaamacdu heshay sumacad aad u saraysa.
Dadkii ka aflaxay jaamacda dad badan oo caan ku aha taarikhda adunka waxaana ka mid aha caalimkii waynaa ee la oodhan jiray Ibnu Khalduun oo ahaa aqooyanahan heerka aqoontiisu aad u sarysay ahaana asaasihii maadada loo yaqaan cilmiga bulshada sidoo kale ninkii la odhan jiray Gerber of Auvergne oo markii dambe noqday Baadariga loo yaqaanay silfister-ka labaad Pope Sylvester II (1009-999) waxaana loo aqoonsaday inuu noqday ninkii ugu horeyey ee Tirsiga carabiga (Arabic numerals 1,2,3….) iyo eberka(zero , 0..) u gudbiyay qaarada Europe Inteeda kale oodhan.
Alla Mahad Leh
W/Q: Eng Abdiqani Abdirahamn Haji Mohamoud (Shariif)
Email: enga.qani@gmail.com